Eksmisja na bruk jest niedopuszczalna także wówczas, gdy sąd w wyroku eksmisyjnym nie przyzna prawa do lokalu socjalnego ani zamiennego.
Sąd Najwyższy w dwu jednobrzmiących uchwałach podjętych 21 stycznia 2011 r. potwierdził, że właścicielowi lokum, które ma być opróżnione, wolno żądać od gminy odszkodowania za szkodę wyrządzoną niewskazaniem tymczasowego pomieszczenia
Nie wolno wyrzucać na bruk
Problem wynika z art. 1046 kodeksu postępowania cywilnego, który nie dopuszcza eksmisji na bruk. Eksmitowany, w myśl tego przepisu, musi mieć zagwarantowane przynajmniej tymczasowe pomieszczenie. Dopóki gmina nie wskaże takiego pomieszczenia albo właściciel mieszkania lub eksmitowany sam go nie znajdzie, komornik musi się wstrzymać z eksmisją.
Orzekając eksmisję, sąd musi zawsze rozważyć, czy w świetle ustawy z 2001 o ochronie lokatorów eksmitowanemu albo członkom lub członkowi jego rodziny przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Często jednak okazuje się, że tego prawa przyznać im nie można
Tak było w dwóch sprawach, których dotyczą wspomniane uchwały Sądu Najwyższego. Właściciele krakowskich kamienic, którzy uzyskali wyroki eksmisyjne, zażądali od komornika ich wykonania. Ten w obydwu wypadkach zwrócił się do gminy o wskazanie pomieszczenia tymczasowego dla osób objętych eksmisją. Gmina odmówiła, wyjaśniając, że nie dysponuje takimi lokalami. Wtedy właściciele wystąpili przeciwko niej do sądu o odszkodowanie.
Odszkodowanie zamiast czynszu
W obu sprawach sąd I instancji uwzględnił żądania właścicieli. Przyjął, że wskutek niewskazania tymczasowego pomieszczenia gmina w sposób zawiniony wyrządziła właścicielom szkodę polegającą na uniemożliwieniu im korzystania ze swej własności.
Wysokość odszkodowań ustalonych przez sądy I instancji odpowiadała wysokości czynszu, jaki właściciele mogliby pobierać za wynajęcie mieszkań. W jednej sprawie było to 2294 zł, w drugiej - 900 zł miesięcznie.
W obu sprawach jako podstawę odpowiedzialności gminy sądy wskazały art. 417 w związku z art. 1046 § 4 kodeksu postępowania cywilnego. Pierwszy z tych przepisów ustanawia ogólną zasadę, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego bądź inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.
Gmina nie pogodziła się jednak z wyrokami wydanymi przez sądy I instancji i złożyła dwie apelacje.
Zarzuciła w nich naruszenie m.in. art. 18 ust. 5 ustawy z 2001 r. o ochronie lokatorów, sugerując, że sąd jako podstawę rozstrzygnięcia przyjął również ten przepis. Odnosi się on do lokalu socjalnego. Zapisano w nim, że gdyby gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy sądowego wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze od gminy na podstawie art. 417 kodeksu cywilnego.
W swoich apelacjach gmina powołała się także na wyrok z 4 grudnia 2007 r. (sygn. K 26/ 05), w którym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy ustawy z 2001 r. nie mają zastosowania do sytuacji, w której gmina ma wskazać tymczasowe pomieszczenie. Gmina przekonywała, że nie ma obowiązku dostarczenia takiego pomieszczenia, tak więc nie ciąży na niej obowiązek odszkodowawczy za szkodę wynikłą z jego niedostarczenia.
Sąd II instancji nie był tego pewny. Dlatego skierował tak samo brzmiące pytania prawne do SN.
W uzasadnieniu jednego z nich sąd po przeprowadzeniu analizy orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego Stwierdził, że mimo wątpliwości przesądzono już, iż gmina ma obowiązek dostarczenia tymczasowego pomieszczenia. Pozostaje pytanie, czy obowiązek ten jest obwarowany sankcją odszkodowawczą.
Z treści dwu jednobrzmiących uchwał SN wynika, że tak. Stwierdził on w nich bowiem, że gmina może ponosić wobec właściciela lokalu odpowiedzialność na podstawie art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną niewskazaniem pomieszczenia tymczasowego, o którym mowa Wart.1047 §4 k.P.c .
Z ORZECZNICTWA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO
Żywot przepisu ograniczony
Trybunał Konstytucyjny dwukrotnie analizował zgodność art. 1047 § 4 kodeksu postępowania cywilnego z ustawą zasadniczą. W wyroku z 4 grudnia 2007 r. (sygn. K 26/05) nie dopatrzył się jego sprzeczności z konstytucją. Tymczasem w niedawnym wyroku z 4 listopada 2010 r. (sygn. K 19/06) uznał ten przepis za niezgodny z konstytucją.
Jednakże art. 1047 § 4 k.p.c. straci moc obowiązującą dopiero 17 listopada 2011 r. Gminy może więc czekać jeszcze wiele nowych procesów w związku z niewskazaniem komornikowi tymczasowego pomieszczenia.
Źródło -Rzeczpospolita